Πάνος Κολοκοτρώνης: Σαν σήμερα δολοφονήθηκε ο πρωτότοκος γιος του Γέρου του Μοριά

Ο Πάνος Κολοκοτρώνης ήταν Αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του ’21, που δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Εμφυλίου Πολέμου (Ιούλιος 1824 – Ιανουάριος 1825) από τους «Κυβερνητικούς». Γεννήθηκε το 1798 (κατ’ άλλους το 1800) στο Λεοντάρι Αρκαδίας. Ήταν ο πρωτότοκος γιος του ηγέτη της Ελληνικής Επανάστασης Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και της Αικατερίνης Καρούσου, κόρης προεστού του Λεονταρίου. Έζησε για πολλά χρόνια στη Ζάκυνθο και ήταν από τους πιο μορφωμένους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης.

Ο πατέρας του ήταν αγράμματος, αλλά δεν ήθελε ο γιος του να ακολουθήσει την ίδια πορεία και τον έστειλε στη Ζάκυνθο για σπουδές, όπου ο Πάνος αρίστευσε. Όπως γράφει ο ιστορικός Φωτάκος, ο νεαρός Κολοκοτρώνης γνώριζε αρχαία ήταν άριστος μαθηματικός, μιλούσε καλά Ιταλικά και μέτρια Γαλλικά. Μετά το Σέκερη ήταν ο πιο μορφωμένος άνθρωπος της Πελοποννήσου.

Στο έργο του Βίοι Πελοποννησίων Ανδρών, ο Πάνος Κολοκοτρώνης «εσπούδασεν εις την ακαδημίαν της Κερκύρας, εγνώριζεν εντελώς την παλαιάν γλώσσαν μας την Ελληνικὴν, ήτο μαθηματικός άριστος, εγνώριζε προσέτι καλώς την Ιταλικὴν γλώσσαν και ολίγον την Γαλλικήν, και εν ολίγοις ήτον ο δεύτερος του πολυμαθεστάτου Γεωργίου Σέκερη, διότι τότε η Πελοπόννησος δεν είχεν άλλους τοιούτους».

Με την έκρηξη της Επανάστασης αποβιβάστηκε με τον αδελφό του Ιωάννη (γνωστότερο ως Γενναίο) στην Πελοπόννησο και συμμετείχε αρχικά στην εξέγερση των Ηλείων κατά των Λαλαίων Τουρκαλβανών (Απρίλιος 1821). Στη συνέχεια έλαβε μέρος στη Μάχη του Βαλτετσίου (12 – 13 Μαΐου 1821), στην πολιορκία και την κατάληψη της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821) και στην απόκρουση της στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια (26 – 28 Ιουλίου 1822). Κέρδισε τα γαλόνια του στο Βαλτέτσι, την Τρίπολη και στα Δερβενάκια, πολεμώντας δίπλα στον καλύτερο στρατηγό της επανάστασης.

Το 1822 ονομάστηκε χιλίαρχος και ανέλαβε πρώτος πολιτάρχης (δήμαρχος) της Τριπολιτσάς. Η μία επιτυχία διαδεχόταν την άλλη. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς παντρεύτηκε στο Ναύπλιο τη μικρότερη κόρη της Μπουμπουλίνας, Ελένη Μπούμπουλη. Η προίκα που έδωσε η Μπουμπουλίνα στην κόρη της ήταν αρκετή για να εξασφαλίσει μία άνετη ζωή για το αντρόγυνο. Το μέλλον διαγραφόταν λαμπρό για τον νεαρό Κολοκοτρώνη. Το ζευγάρι δεν απέκτησε παιδιά.

Το 1823 προβιβάστηκε σε στρατηγό και ανέλαβε φρούραρχος του Ναυπλίου (10 Ιουνίου) με απόφαση της Β’ Εθνοσυνελεύσεως, που συνήλθε στο Άστρος Κυνουρίας. Κατά τη διάρκεια της πρώτης εμφύλιας διαμάχης (Φθινόπωρο 1823 – Ιούλιος 1824) μεταξύ πολιτικών («Κυβερνητικοί») και στρατιωτικών («Αντικυβερνητικοί»), ο Πάνος Κολοκοτρώνης τάχθηκε με τους «Αντικυβερνητικούς», των οποίων ηγείτο ο πατέρας του Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Αρνήθηκε να παραδώσει την πόλη του Ναυπλίου και μετά τη χορήγηση αμνηστίας (Ιούλιος 1824) κινήθηκε προς την Πάτρα για να ενισχύσει την πολιορκία της πόλης, αλλά ανακλήθηκε στην Αρκαδία για να αντιμετωπίσει την επιδρομή των «Κυβερνητικών», κατά τη διάρκεια του Β’ Εμφυλίου Πολέμου.

Το κυβερνητικό στρατόπεδο συγκροτήθηκε αυτή τη φορά από τη συμμαχία νησιωτών και ρουμελιωτών, με ηγέτη τον Υδραίο μεγαλοκαραβοκύρη Γεώργιο Κουντουριώτη. Αντίπαλοί τους οι «Αντικυβερνητικοί» Πελοποννήσιοι, πρόκριτοι και στρατιωτικοί υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Στις 13 Νοεμβρίου 1824 (κατ’ άλλους στις 21 Νοεμβρίου 1824) ο Πάνος Κολοκοτρώνης και οι άνδρες βάδιζαν μεταξύ των χωριών Θάνα και Μπεσίρι (σημερινό Παλλάντιο) Αρκαδίας, έχοντας κατεύθυνση προς το γειτονικό χωριό Σύλιμνα, όπου είχε στρατοπεδεύσει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Στόχος των «Αντικυβερνητικών» η Τρίπολη, την οποία κατείχαν οι «Κυβερνητικοί».

Κατά τη διάρκεια της πορείας, ο Πάνος Κολοκοτρώνης πληροφορήθηκε ότι σε συμπλοκή νωρίτερα μεταξύ «Κυβερνητικών» υπό τον οπλαρχηγό Βάσο Μαυροβουνιώτη (αγωνιστής του ’21 με καταγωγή από το Μαυροβούνιο, Βάσο Μπράγιοβιτς το πραγματικό όνομά του) και «Αντικυβερνητικών», είχε συλληφθεί ο Στάικος Σταϊκόπουλος, επιφανής «αντικυβερνητικός».

Στην προσπάθειά του να τον απελευθερώσει δέχθηκε επίθεση από το σώμα του Μαυροβουνιώτη και οι άνδρες του διαλύθηκαν. Δίπλα στον Πάνο Κολοκοτρώνη έμειναν ο υπασπιστής του Γιάννης Βατικιώτης, ο γραμματικός του Θεόδωρος Ρηγόπουλος και ο φροντιστής του Ανούτσος Σαμαρόνης.

Ξαφνικά κι ενώ βάδιζαν προς το Μπεσίρι, γύρω στις 4 το απόγευμα δέχθηκαν επίθεση από μια ομάδα 25 Βουλγάρων, που ανήκαν στις κυβερνητικές δυνάμεις της Τρίπολης και είχαν ως επικεφαλής τον ομοεθνή τους Κότζιο. Μία σφαίρα διαπέρασε το κρανίο του Πάνου Κολοκοτρώνη και τον άφησε άπνου.

Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι οι Βούλγαροι έστησαν ενέδρα και στόχος ήταν να τον δολοφονήσουν. Είτε από κακή τύχη είτε από εσκεμμένη βολή, ο Πάνος Κολοκοτρώνης χτυπήθηκε από σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

Η ιατροδικαστή έκθεση με τα μέσα της εποχής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο θάνατος του ήταν ταχύτατος και δεν υπέφερε. Το νεκρό σώμα του λεηλατήθηκε απ’ τους δολοφόνους του, οι οποίοι έκλεψαν όχι μόνο χρήματα και πολύτιμα αντικείμενα, αλλά ακόμα και τα εσώρουχά του.

Όπως αναφέρουν στα απομνημονεύματά τους ο Κανέλλος Δεληγιάννης και ο Θεόδωρος Ρηγόπουλος, που ήταν αυτόπτης μάρτυς, οι Βούλγαροι λαφυραγώγησαν τη σορό του Κολοκοτρώνη και την εγκατέλειψαν. Του αφαίρεσαν ακόμη και τα εσώρουχά του και άφησαν το νεκρό σώμα του γυμνό. Στη συνέχεια έσπευσαν στην Τρίπολη να αναγγείλουν το κατόρθωμά τους στους «Κυβερνητικούς». Ο Πάνος Κολοκοτρώνης ενταφιάστηκε την επομένη στο γειτονικό χωριό Σύλιμνα, όπου βρισκόταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Ποια ήταν όμως η γυναίκα στη ζωή του Κολοκοτρώνη που έβαλε σε κίνδυνο την Ελληνική Επανάσταση;

Η Ελένη Μπούμπουλη, κόρη της θρυλικής Μπουμπουλίνας, παντρεύτηκε σε ηλικία 17 χρονών τον γιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Πάνο. Οι γονείς τους δένονταν με δυνατή φιλία και επιθυμία τους ήταν να συγγενέψουν. Ο γάμος της Ελένης και του Πάνου έγινε δυο μέρες μετά την κατάληψη του Ναυπλίου (30 Νοεμβρίου 1822). Το ζευγάρι έστησε το σπιτικό του στην Τριπολιτσά.

Στον δεύτερο εμφύλιο πόλεμο (Ιούλιος 1824 – Ιανουάριος 1825) ο Πάνος Κολοκοτρώνης βρέθηκε αποκλεισμένος στην Τριπολιτσά, μαζί με τον έμπιστό του, Θεοδωράκη Γρίβα, οπλαρχηγό της Ακαρνανίας που πολεμούσε κι αυτός τους Κυβερνητικούς. Οι φήμες για δεσμό της Ελένης με τον Γρίβα οργίαζαν ήδη στην πόλη, όταν ο Πάνος σκοτώθηκε τον Νοέμβριο του 1824.

Μετά το θάνατο του Πάνου, ο Κολοκοτρώνης δεν ήθελε να αφήσει τη νύφη του να επιστρέψει στο σπίτι της μητέρας της στις Σπέτσες και να ξαναπαντρευτεί. Η Ελένη τότε έφυγε από το σπίτι των Κολοκοτρωναίων και γύρισε στο σπίτι της μητέρα της στις Σπέτσες, χωρίς να πάρει μαζί την προίκα της.

Μόλις έξι μήνες μετά, το Μάιο του 1825, η 18χρονη Ελένη, με τη συγκατάθεση της μητέρας της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας, παντρεύτηκε το Γρίβα, ο οποίος τότε ήταν 28 ετών. Ο γαμπρός ζήτησε πίσω την προίκα της Ελένης κι αυτό το γεγονός οδήγησε σε ρήξη τις σχέσεις του με τον «Γέρο του Μοριά» κι άλλαξε τις συμμαχίες στην Πελοπόννησο, σε τέτοιο βαθμό που να τεθεί σε κίνδυνο η ίδια η Επανάσταση.

Όσο για την Ελένη, έζησε στη Βόνιτσα με τον Γρίβα 25 χρόνια και γέννησε δυο παιδιά, τον Δημήτριο και τη Λασκαρίνα. Πέθανε, από δάγκωμα οχιάς, το 1850. Ο Γρίβας μετά το θάνατό της, πήρε δεύτερη σύζυγο την Πηνελόπη Στάικου. Πέθανε το 1862 ενώ είχε επαναστατήσει κατά του Όθωνα. Ήταν αυτή η αντιπαράθεση του με τον βασιλιά που έγινε δημοτικό τραγούδι.

Σχετικά

• Το κρανίο του Πάνου Κολοκοτρώνη, άγνωστο πώς, σώθηκε και φυλάσσεται στο Μουσείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής), διάτρητο από σφαίρες.
• Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απέκτησε το 1836 ένα εξώγαμο τέκνο από τη σχέση του με την Μαργαρίτα Βελισσάρη. Ονομάστηκε Πάνος, σε ανάμνηση του δολοφονηθέντος πρεσβύτερου αδελφού του. Ο Πάνος Κολοκοτρώνης (1836-1893) σταδιοδρόμησε στο Στρατό ως αξιωματικός του Πυροβολικού και διετέλεσε διοικητής της Σχολής Ευελπίδων (1881-1885).

Πηγή: notospress.gr